पोस्ट नः 158 बुध्द आणि त्यांचा धम्म तिसरा खंडः भाग दुसरा 3) निब्बाण प्राप्त करणे हा धम्म आहे ( iv )

पोस्ट नः 158

  बुध्द आणि त्यांचा धम्म
   तिसरा खंडः भाग दुसरा

 3) निब्बाण प्राप्त करणे हा धम्म आहे ( iv )
------------------
49) निब्बाण या शब्दाच्या ठिकाणी वरील अर्थ नाही . निब्बाण म्हणजे धम्ममार्गावर वाटचाल करता येईल इतका पुरेसा आपल्या प्रवृत्तीवर ताबा असणे, यापेक्षा निब्बाण शब्दात अधिक अर्थ अभिप्रेत नव्हता.

50) निब्बाण हा निर्दोष जीवणाला प्रतिशब्द आहे हे बुध्दांनी राधला एके ठिकाणी स्पष्ट करुन सांगितले आहे

51) एकदा स्थविर राध तथागतांकडे गेला. तथागतांना आभिवादन करुन त्यांच्या समीप बसुन त्यांनी विचारले. तथागत निब्बाण म्हणजे काय ?

52) तथागतांनी उत्तर दिले " निब्बाण म्हणजे निर्दोष जीवन,

53) तथागत, परंतु निब्बाणाचा उद्देश काय ?

54) राध, निर्दोष जीवन हा निब्बाणाचा उद्देश आहे. निब्बाण हे जीवनाचे ध्येय आणि साध्य आहे

55) निब्बाण म्हणजे मालविणे किंवा नाश नव्हे हे बुध्दांनी सारिपुत्ताला पुढील प्रवचनात स्पष्ट केले आहे.

56) एकदा तथागत श्रावस्तीतील अनाथ पिंडिकाच्या आश्रमात आले होते . सारीपुत्त त्या ठिकाणी राहत होता.

57) भिक्खुना उद्देशुन तथागत म्हणाले , भिक्खुनो ऐहिक संपदेऐवजी धम्माचे तुम्ही दायाद व्हा . तुमच्याविषयी वाटणारया करुणेने तुम्हाला धम्मातील वाटा मिळावा म्हणुन मी तुम्हाला धम्माचे दायाद बनवित आहे.

58) असे बोलुन तथागत आपल्या गंधकुटीत निघुन गेले

59) सारीपुत्त मागे राहिला आणि भिक्षुंनी त्यांला निब्बाणाचा अर्थ स्पष्ट करण्यास सांगितले.

60) तेव्हा सारीपुत्त म्हणाला, लोभ हा द्वेष आहे , व्देष हा दोष आहे.

61) हा लोभ आणि हा द्वेष घालविण्याचा मार्ग मध्यममार्ग आहे , हा मार्ग आपल्याला पाहायला शिकवतो जाणायला शिकवतो आणि ज्ञान देतो , तो आपणाला शांती , अभिज्ञा बोधी आणि निब्बाण याकडे नेतो

62) हा मध्यममार्ग कोणता? हा मध्यममार्ग म्हणजे अष्टांगमार्ग होय त्याशिवाय दुसरा मार्ग नाही , सम्यक दृष्टी , सम्यक संकल्प, सम्यक वाणी , सम्यक कर्मान्त , सम्यक आजीविका , सम्यक प्रयत्न ( व्यायाम ) , सम्यक स्मृती आणि सम्यक समाधी . भिक्षूंनो हा मध्यममार्ग आहे.

63) होय क्रोध, द्वेष, ईर्षा, मत्सर ,कृपणता, लालचीपणा, ढोंग, लबाडी, उध्दटपणा, मोह, प्रमाद हे सर्व दृष्ट विकार आहेत.

64) मोह आणि प्रमाद यांचा परिहार मध्यममार्गाने होतो. त्यांच्या योगाने पहायला दृष्टी मिळते हा मार्ग आपणाला पाहयला शिकवतो आणि ज्ञान देतो आणि आपणाला शांती देतो अभिज्ञा बोधि आणि निब्बाण याकडे नेतो
65) निब्बाण हे दुसरे तिसरे काही नसुन आंष्टागमार्ग आहे

66) अशा रितीने सारीपुत्ताने निब्बाणाचे प्रवचन केले आणि भिक्षूंना हे ऐकुन आंनद वाटला.

67) निब्बाणात जो मुलभुत विचार आहे तो आष्टांगर्माग . अष्टांगमार्गाशिवाय निब्बाणाला दुसरा अर्थ नाही

68) प्रवृतींचा संपुर्ण अच्छेद आणि परिनिब्बाण ही दोन टोके आहेत आणि निब्बाण हा त्यातील मध्यममार्ग आहे.

69) हे लक्षात घेतले असता निब्बाणाच्या कल्पनेसंबधीच्या गोंधळाचा निरास होईल.

" समतेच्या विचारांच्या प्रत्येक व्यक्तीने प्रत्येक रविवारी बुध्द  विहारात " सकाळी "  गेलेच पाहिजे "
*******
           विश्वरत्न  
   डाँ.बाबासाहेब आंबेडकर