राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज Birth Date - 26 June 1874

राजर्षी छत्रपती
शाहू महाराज
Birth Date - 26 June
1874
Birth Place - Kagal
(Kolhapur)
Name -
Yashwantrao
Jaisingrav Ghatge
(यशवंतराव जयसिंगराव
घाटगे)
Death - 6 May 1922 (Mumbai)
* कोल्हापूर संस्थानाचे राजे चौथे शिवाजी महाराज यांच्या
मृत्यूनंतर त्यांच्या पत्नी आनंदीबाई
यांनी 17 मार्च 1884 रोजी यशवंतरावांना
दत्तक घेतले, व शाहू हे नाव ठेवले.
* 28 वर्षे ते कोल्हापूर संस्थानाचे राजे होते.
* 1891- श्रीमंत लक्ष्मीबाईसाहेब
यांच्याशी विवाह झाला
महाराजांचे शिक्षण - *1985 ते 1894 या काळात शैक्षणिक
कार्य पूर्ण केले
*1894 सर फ्रेजर यांच्या मार्गदर्शनाखाली धारवाड
येथे शिक्षण घेतले
*1898 पर्यंत राजकोट येथे Principal McNoton यांच्या
मार्गदर्शनाखाली शिक्षण घेतले.
* 2 एप्रिल 1894 रोजी राज्याभिषेक समारंभ झाला.
*1894 - राजे झालेनंतर लगेचंच त्यांनी बहुजन
समाजातून तलाठ्याच्या नेमणुका करण्याचा अध्यादेश काढला
व वेठबिगाराची पद्धत बंद केली.
* 1895 साली मोतीबाग
तालीम सुरु केली. शाहू महाराजांना
कुस्ती हा खेळ आवडत असे. याच वर्षी
शाहूपुरी गुळाची व्यापार पेठ सुरु
केली.
* 27 मार्च 1895 - पुणे येथील फर्गुसन
महाविद्यालयाच्या नव्या इमारतीचे उद्घाटन केले.
* 1887 - आळते महार स्कूल ची स्थापना
केली, दुष्काळ पिडीत शेतकऱ्यांना कर्ज
दिले.
* 1899 - वेदोक्त प्रकरण याच वर्षी घडले.
तेंव्हापासून ब्राम्हणांच्या मक्तेदारीस शह
देण्यासाठी आणि त्यांच्याकडून बहुजनांची
होणारी गळचेपी
थांबवण्यासाठी बहुजन उद्धाराचे कार्य
हाती घेतले. वेदोक्त प्रकरणात ब्राम्हणांचे समर्थन
केले.
* 1901 साली मराठा समाजातील
विद्यार्थ्यांसाठी 'व्हिक्टोरिया मराठा बोर्डिंग' या बोर्डिंग
ची स्थापना कोल्हापुरात केली. याच
वर्षी नाशिक येथे उदोजी
विद्यार्थी वसतीगृहा ची
स्थापना केली. तसेच गोवध बंदी कायदा
केला.
* 20 जुलै 1902 रोजी संस्थानामध्ये
नोकरी मध्ये 50% आरक्षण देण्याचा आदेश काढला.
* 9 नोव्हेंबर 1906 रोजी 'किंग एडवर्ड मोहमेडन
एज्युकेशन सोसायटी' ची स्थापना
कोल्हापूर येथे केली. तसेच शाहू मिल तथा 'शाहू
स्पिनिंग अंण्ड विव्हिंग मिल' ची सुरुवात
केली.
* 1907 सहकारी तत्वावर कापड गिरणी
सुरु केली. अस्पृश्य समाजातील
विद्यार्थ्यांसाठी ' मिस क्लार्क बोर्डिंग
हाउस ची' स्थापना केली.
* 1908 बॉंबस्फोट घडवून महाराजांना
मारण्याचा अयशस्वी प्रयत्न समाजकंटकांकडून केला
गेला.
* 1910 जहागीरदारांचे अधिकार कमी
केले
* 11 जानेवारी 1911 साली कोल्हापुरात
सत्यशोधक समाजाची स्थापना केली.
अध्यक्ष म्हणून परशुराम घोसटवाडकर तर प्रमुख म्हणून
भास्करराव जाधव हे काम पाहत. याच वर्षी
विद्यार्थ्यांना 15% नादारी देण्याची घोषणा
केली.
-शिक्षकांसाठी प्रशिक्षण देण्याची योजना
व गुणवत्तेनुसार पदोन्नती देण्याची योजना
सुरु केली.
-कोल्हापुरात राधानगरी तालुक्यात भोगावती
नदीवर राधानगरी धरण बांधले.
-सत्यशोधक समाजाचे अधिवेशन पुणे येथे भरवले
* 1912 - खासबाग मैदान या कुस्ती
मैदानाची सुरुवात कोल्हापूर येथे केली.
(याला 2012 साली 100 वर्षे पूर्ण
झाली).
- सहकारी कायदा केला व सहकार
चळवळीला प्रोत्साहन दिले.
-सत्यशोधक समाजाचे अधिवेशन नाशिक येथे भरवले
*1913 गाव तिथे शाळा असावी असा अध्यादेश काढला.
पाटील शाळांची सुरुवात केली.
-कोल्हापुरात सत्यशोधक समाजाची शाळा सुरु
केली.
* 1916 साली संस्थानात प्राथमिक शिक्षण
सक्तीचे आणि मोफत केले
-बहुजन समाजाला राजकीय हक्क मिळवून
देण्यासाठी 'डेक्कन रयत शिक्षण
संस्थे' ची स्थापना निपाणी या
ठिकाणी केली.
-आर्य समाजाची तत्त्वे याच
वर्षी स्वीकारली.
* 1917 विधवांच्या पुनर्विवाहास कायद्याने मान्यता
दिली
- 25- जुलै पासून संस्थानात प्राथमिक शिक्षण
सक्तीचे केले.
* 1918 आंतरजातीय विवाहास कायद्याने मान्यता
दिली
- कुलकर्णी व महार वतने रद्द
केली.
- जमिनी रयतवारीने कसण्यास दिल्या
- आर्य समाजाची शाखा कोल्हापुरात सुरु करून
राजाराम कॉलेज या संस्थेकडे चालवण्यास दिले.
- गुन्हे गारी जमातीच्या
लोकांची पोलीस हजेरी बंद
केली.
- तलाठी शाळा सुरु केल्या.
* 1919 - स्त्रीयांवर होणाऱ्या अन्यायांविरुद्ध कठोर
कायदा केला.
- एप्रिल 1919 - कानपूर - "अखिल भारत
वर्षीय कुर्मी क्षत्रिय महासभा" या
संस्थेच्या 13 व्या
अधिवेशनात त्यांच्या अतुल्य कार्याबद्दल
"राजर्षी" पदवी बहाल करण्यात
आली.
- शाळेत अस्पृश्यता पाळण्यास मनाई करणारा कायदा केला.
* 1920 - घटस्फोटाचा कायदा करण्यात आला
- देवदाशी प्रथा कायद्याने बंद करण्यात
आली
- हुबळी - "ब्राम्हणेतर सामाजिक परिषद" चे
अध्यक्षपद भूषवले
- पूजाअर्चा शिकाऊ उमेदवाराकडून करावी असा
आदेश काढला
* 6 मे 1922 रोजी मुंबई येथे निधन.
*************************************************
******************